BÀI 33: CẤU TẠO TRONG CỦA CÁ CHÉP

I. Lý thuyết

1. Các cơ quan dinh dưỡng

a. Tiêu hóa

- Ống tiêu hóa gồm: miệng - dạ dày - ruột - hậu môn

- Tuyến tiêu hóa gồm: gan - mật - tuyến ruột

- Bóng hơi giúp cá chìm nổi trong nước dễ dàng

b. Tuần hoàn và hô hấp

* Hô hấp:

- Cá chép hô hấp bằng mang.

- Các mang cá bám vào xương cung mang, lá mang mỏng, có nhiều mạch máu.

* Tuần hoàn

- Hệ tuần hoàn gồm tim và các mạch. Tim cá có 2 ngăn là: tâm nhĩ và tâm thất, nối vối các mạch tạo thành 1 vòng tuần hoàn kín

- Khi tâm thất co tống máu vào động mạch chủ bụng từ đó chuyển qua các mao mạch mang, ở đây xảy ra sự trao đổi khí, máu trở thành đỏ tươi, giàu oxi, theo động mạch chủ lưng đến các mao mạch ở các cơ quan cung cấp oxi và các chất dinh dưỡng cho các cơ quan hoạt động. Máu từ các cơ quan theo tĩnh mạch bụng trở về tâm nhĩ. Khi tâm nhĩ co dồn mấu sang tâm thất và cứ như vậy máu được vận chuyển trong một vòng kín

c. Bài tiết

- Thận nằm giữa 2 bên cột sống, thận cá thuộc thận giữa, còn đơn giản

- Chức năng lọc máu và thải các chất không cần thiết ra ngoài

2. Thần kinh và giác quan

Hệ thần kinh của cá chép hình ống, nằm ở phía lưng gồm: bộ não, tủy sống, các dây thần kinh và hành khứu giác

-Cấu tạo não cá:

  + Não trước: kém phát triển

  + Não trung gian

  + Não giữa: lớn, trung khu thị giác

   + Hành tủy: điều khiển nội quan

   + Tiểu não: phát triển, phối hợp cử động phức tạp

-Giác quan:

  + Mắt: không có mí nên chỉ nhìn gần

  + Mũi: đánh hơi tìm mồi

  + Cơ quan đường bên nhận biết áp lực tốc độ dòng nước

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Nêu các cơ quan bên trong của cá thể hiện sự thích nghi với đời sống và hoạt động trong môi trường nước.

Hướng dẫn trả lời:

Các cơ quan bên trong của cá thể hiện sự thích nghi với đời sống ở nước là mang (là cơ quan hô hấp lấy ôxi hòa tan trong nước và thải C02 ra môi trường nước) và bóng hơi (có tác dụng làm tăng khối lượng riêng khi cá lặn và giảm khối lượng riêng khi cá ngoi lên.

Câu 2*: Hãy tìm hiểu và giải thích hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm ở hình 33.4 trang 109 SGK và hãy thử đặt tên cho thí nghiệm.

Hướng dẫn trả lời:

Giải thích hiện tượng xảy ra ở bình A và bình B (hình 33.4 trang 109 SGK): ở bình A khi cá ngoi lên thể tích cá tăng (do bóng hơi to ra) làm mực nước trong bình A dâng lên chiều cao hơn bình B khi cá lặn xuống đáy thể tích cá giảm (do bóng hơi xẹp lại) làm mực nước trong bình B hạ xuống chiều cao h2.
Như vậy, thí nghiệm này là thí nghiệm “Vai trò của bóng hơi ở cá”.

Bài tập

• Câu 2 (SGK trang 109)
• Câu 1 (SGK trang 109)