BÀI 50: ĐA DẠNG LỚP THÚ

BỘ ĂN SÂU BỌ, BỘ GẬM NHẤM, BỘ ĂN THỊT

I. Lý thuyết

1. Bộ ăn sâu bọ

- Đặc điểm:

+ Thú nhỏ, có mõm kéo dài thành vòi ngắn.

+ Bộ răng thích nghi với chế độ ăn sâu bọ gồm: những răng nhọn, răng hàm cũng có 3 – 4 mấu nhọn.

+ Thị giác kém phát triển, khứu giác phát triển, đặc biệt có những lông xúc giác dài ở trên mõm  thích nghi với cách thức đào bới tìm mồi.

- Đời sống: có tập tính đào hang, tìm mồi và sống đơn độc (trừ thời gian sinh sản và nuôi con).

- Đại diện: chuột chù, chuột chũi

+ Chuột chù: có tập tính đào bới đất, đám lá rụng tìm sâu bọ và giun đất. Có tuyến mồ hôi hai bên sườn.

 

+ Chuột chũi: có tập tính đaog hang trong đất tìm ấu trùng sâu bọ và giun đất. Có chi trước ngắn, bàn tay rộng và ngón tay to khỏe để đào hang.

2. Bộ gặm nhấm

- Đặc điểm:

+ Bộ thú có số lượng loài lớn nhất.

+ Có bộ răng thích nghi với chế độ gặm nhấm: thiếu răng nanh, răng cửa rất sắc và cách răng hàm 1 khoảng trống gọi là khoảng trống hàm

 

- Đại diện

+ Chuột đồng:

Có tập tính đào hang chủ yếu bằng răng cửa, ăn tạp, sống bầy đàn

+ Sóc

Có đuôi dài, xù giúp con vật giữ thăng bằng khi chuyền cành, đi ăn theo đàn hàng chục con, ăn quả, hạt

- Một số đại diện khác của bộ gặm nhấm

3. Bộ ăn thịt

- Đặc điểm: bộ thú có bộ răng thích nghi với chế độ ăn thịt:

+ Răng cửa ngắn, sắc để róc xương

+ Răng nanh lớn, dài, nhọn để xé mồi

+ Răng hàm có nhiều mấu dẹp sắc để nghiền mồi

 

+ Các ngón chân có vuốt cong, dưới có đệm thịt dày  bước đi rất êm.

+ Khi di chuyển các ngón chân tiếp xúc với đất  con mồi chạy rất nhanh

+ Khi bắt mồi các vuốt sắc nhọn giương ra khỏi đệm thịt cào xé con mồi.

 

- Cách bắt mồi

+ Hổ, báo: săn mồi đơn độc bằng cách rình mồi và vồ mồi

 

+ Sói: săn mồi theo bầy đàn bằng cách đuổi mồi

 

- Đại diện: mèo, hổ, báo, chó sói, gấu …

 

* Cấu tạo, đời sống và tập tính của một số đại diện thuộc bộ Ăn sâu bọ, bộ Gặm nhấm, bộ Ăn thịt

 

Bộ thú	Loài động vật	Môi trường sống	Đời sống	Cấu tạo răng	Cách bắt mồi	Chế độ ăn
Ăn sâu bọ	Chuột chù	Đào hang trong đất	Đơn độc	Các răng đều nhọn	Tìm mồi	Ăn động vật
	Chuột chũi	Đào hang trong đất	Đơn độc	Các răng đều nhọn	Tìm mồi	Ăn động vật
Gặm nhấm	Chuột đồng	Đào hang trong đất	Đàn	Răng cửa lớn, có khoảng trống hàm	Tìm mồi	Ăn tạp
	Sóc	Trên cây	Đàn	Răng cửa lớn, có khoảng trống hàm	Tìm mồi	Ăn thực vật
Ăn thịt	Báo	Trên mặt đất và trên cây	Đơn độc	Răng nanh dài nhọn, răng hàm dẹp bên sắc	Rình mồi và vồ mồi	Ăn động vật
	Sói	Trên mặt đất	Đàn	Răng nanh dài nhọn, răng hàm dẹp bên sắc	Đuổi mồi, bắt mồi	Ăn động vật

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Dựa vào bộ răng hãy phân biệt ba bộ thú: Ăn sâu bọ, Gặm nhấm và ăn thịt.

Hướng dẫn trả lời:

- Bộ Ăn sâu bọ: các răng đều nhọn.
- Bộ Gặm nhâm: răng cứa lớn, có khoảng trống hàm.
- Bộ Ăn thịt: răng nanh dài nhọn, răng hàm dẹp bền và sắc.

Câu 2: Trình bày đặc điểm cấu tạo của chuột chũi thích nghi với đời sông đào hang trong đất.

Hướng dẫn trả lời:

- Có chi trước ngắn, hàn tay rộng và ngón tay to khỏe để đào hang.
- Thị giác kém phát triển, nhưng khứu giác rất phát triển, đặc biệt có lông xúc giác dài ở trên mõm.

Câu 3: Nêu tập tính bắt mồi của những đại diện của ba bộ thú: Ăn sâu bọ, Gặm nhấm. Ăn thịt.

Hướng dẫn trả lời:

- Bộ Ăn sâu bọ: có tập tính tìm mồi.
- Bộ Gặm nhâm: cùng có tập tính tìm mồi.
- Bộ An thịt: có tập tính rình mồi, vồ mồi hoặc đuổi mồi, bắt mồi.

 

Bài tập

• Câu 3 (SGK trang 165)
• Câu 1 (SGK trang 165)
• Câu 2 (SGK trang 165)