Bài 36. Tiêu chuẩn ăn uống. Nguyên tắc lập khẩu phần
BÀI 36: TIÊU CHUẨN ĂN UỐNG - NGUYÊN TẮC LẬP KHẨU PHẦN
I. Lý thuyết
1. Nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể
- Nhu cầu năng lượng ở mỗi người không giống nhau
- Việc cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể phải đảm bảo cân đối thành phần các chất: protein, lipit, gluxit.
* Sự khác nhau về nhu cầu dinh dưỡng
- Nhu cầu dinh dưỡng ở trẻ em, người già và người trưởng thành là khác nhau. Trong đó nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em và người trưởng thành cao hơn người già (đặc biệt là nhu cầu protein ở trẻ em cao hơn người lớn) vì:
+ Ở trẻ em cần phải tích lũy chất dinh dưỡng và năng lượng giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh.
+ Ở người già nhu cầu dinh dưỡng thấp hơn, sự vận động của cơ thể kém người trưởng thành và trẻ em.
Nhu cầu dinh dưỡng ở các lứa tuổi khác nhau
- Nhu cầu dinh dưỡng ở hai giới nam và nữ là khác nhau: ở nam giới nhu cầu dinh dưỡng cao hơn nữa giới.
- Người lao động có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn người bình thường vì phải tiêu tốn nhiều năng lượng hơn.
- Trạng thái cơ thể: người có kích thước lớn có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn, người vừa ốm dậy cần cung cấp nhiều chất dinh dưỡng hơn để phục hồi sức khỏe.
* Hậu quả của việc cung cấp dinh dưỡng không hợp lí
- Khi ăn uống thiếu dinh dưỡng có thể dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng.
+ Tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng ở các nước đang phát triển thường chiếm tỷ lệ cao do chất lượng cuộc sống của người dân còn thấp, chưa cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể.
+ Việt Nam đang cố gắng phấn đấu giảm tỉ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em
Tỉ lệ % trẻ em Việt Nam (dưới 5 tuổi) bị suy dinh dưỡng qua các năm
- Khi ăn uống thừa dinh dưỡng, ít vận động có thể dẫn tới tình trạng béo phì, thừa cân
+ Khắc phục bệnh béo phì cần: ăn kiêng hợp lí, tăng cường ăn rau quá, hạn chế ăn thịt mỡ, bánh ngọt, tăng cường lao động chân tay, tập thể dục thể thao
\(\rightarrow\) Cần cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh, bình thường.
2. Giá trị dinh dưỡng của thức ăn
- Giá trị dinh dưỡng của thức ăn biểu hiện ở thành phần các chất hữu cơ (protein, lipit, gluxit), muối khoảng, vitamin và năng lượng tính bằng calo chứa trong nó.
- Giá trị năng lượng của mỗi loại chất hữu cơ khác nhau là khác nhau:
+ 1g protein oxi hóa hoàn toàn giải phóng 4.1 kcal
+ 1g lipit oxi hóa hoàn toàn giải phóng 9.3 kcal
+ 1g gluxit oxi hóa hoàn toàn giải phóng 4.3 kcal
- Thực phẩm giàu gluxit (đường bột) như: gạo nếp, ngô tươi, bánh mì, đậu xanh ….
- Thực phẩm giàu protein như: thịt, cá, gan lợn, chuối chín ….
- Thực phẩm giàu lipit như: mỡ động vật, dầu thực vật (đậu tương, lạc, vừng …) ….
- Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: rau quả tươi và muối khoáng
3. Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần
- Ví dụ: 1 khẩu phần ăn của một nữ học sinh lớp 8 cần để đảm bảo đủ sức khỏe học tập và sinh hoạt
+ Bữa sáng: bánh mì 65g. sữa đặc: 15g
+ Bữa trưa: cơm 200g, đậu phụ 75g, thịt lợn 100g, dưa muối 100g.
+ Bữa tối: cơm 200g, cá 100g, rau 200g, đu đủ chín 100g
- Khẩu phần ăn là: lượng thức ăn cung cấp cho cơ thể trong 1 ngày.
- Khẩu phần ăn của từng đối tượng khác nhau là khác nhau.
+ Ví dụ: người ốm cần bổ sung nhiều thức ăn bổ dưỡng hơn để tăng cường sức khỏe.
- Lưu ý: trong khẩu phần ăn cần tăng cường rau quả tươi để tăng cường vitamin và chất xơ giúp hoạt động tiêu hóa dễ dàng hơn.
- Nguyên tắc lập khẩu phần ăn:
+ Đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể
+ Đảm bảo cân đối các thành phần và giá trị dinh dưỡng của thức ăn
+ Đảm bảo cung cấp đủ năng lượng
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Vì sao nhu cầu dinh dưỡng khác nhau tuỳ người ? Cho một vài ví dụ cụ thể ?
Hướng dẫn trả lời :
Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người khác nhau vì nó phụ thuộc vào giới tính, lứa tuổi, dạng hoạt động, trạng thái cơ thể
Ví dụ :
- Người công nhân bốc vác có nhu cầu năng lượng cao hơn người thư kí làm việc ở văn phòng
- Người học sinh trong thời kì luyện thi có nhu cầu năng lượng cao hơn người học sinh đang học ở giai đoạn bình thường
Câu 2: Thế nào là bữa ăn hợp lí, có chất lượng ? Cần làm gì để nâng cao chất lượng bữa ăn trong gia đình ?
Hướng dẫn trả lời:
Để nâng cao chất lượng bữa ăn cần :
- Xây dựng kinh tế gia đình phát triển để đáp ứng nhu cầu ăn uống của gia đình.
- Làm cho bữa ăn hấp dẫn. ăn ngon miệng bằng cách :
+ Chế biến hợp khẩu vị.
+ Bàn ăn và bát đũa sạch.
+ Bày món ăn đẹp, hấp dẫn.
+ Tinh thần sảng khoái, vui vẻ.
III. Câu hỏi ôn tập
Câu 1: Giải thích câu : " Của không ngon nhà nhiều con cũng hết" ?
Câu 2: Khẩu phần ăn là gì ? Nêu các nguyên tắc lập khẩu phần và cho biết lợi ích của công việc cung cấp khẩu phần hợp lí ?
Câu 3: Lập khẩu phần ăn của một học sinh nam lớp 8 trong một ngày (thể hiện qua cả 3 bữa ăn chính) ?
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
