Tiến hóa về sinh sản
BÀI 55: TIẾN HÓA VỀ SINH SẢN
I. Lý thuyết
1. Sinh sản vô tính
- Sinh sản vô tính là: hình thức sinh sản không có sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực và tế bào sinh dục cái.
- Có 2 hình thức sinh sản chính:
+ Phân đôi cơ thể: trùng roi xanh, trùng giày …
+ Mọc chồi: san hô, thủy tức …
2. Sinh sản hữu tính
- Hình thức sinh sản ưu thế hơn so với hình thức sinh sản vô tính.
- Có sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực (tinh trùng) và tế bào sinh dục cái (trứng) \(\rightarrow\) phôi.
- Có 2 hình thức:
+ Thụ tinh ngoài: trứng thụ tinh ngoài cơ thể mẹ (cá, ếch …)
+ Thụ tinh trong: trứng thụ tinh bên trong cơ thể mẹ (thằn lằn, chim, thỏ …)
- Cá thể lưỡng tính: có yếu tố đực và yếu tố cái trên cùng 1 cá thể (giun đất …)
- Cá thể phân tính: yếu tố đực và yếu tố cái trên 2 cá thể khác nhau (giun đũa, thú …)
3. Sự tiến hóa các hình thức sinh sản hữu tính
Tùy theo mức độ tiến hóa, sự hoàn chỉnh hình thức sinh sản hữu tính được thể hiện ở các mặt sau đây: sự thụ tinh, đẻ trứng hay đẻ con, sự phát triển phôi có biến thái hay trực tiếp, không nhau thai hoặc có nhau thai. Ngoài ra, còn thể hiện ở tập tính chăm sóc trứng và con non.
- Sự sinh sản hữu tính và tập tính chăm sóc con ở động vật
Tên loài |
Thụ tinh |
Sinh sản |
Phát triển phôi |
Tập tính bảo vệ trứng |
Tập tính nuôi con |
Trai sông |
Thụ tinh ngoài |
Đẻ trứng |
Biến thái |
Không |
Con non tự đi kiếm mồi |
Châu chấu |
Thụ tinh trong |
Đẻ trứng |
Biến thái |
Không |
Con non tự đi kiếm mồi |
Cá chép |
Thụ tinh ngoài |
Đẻ trứng |
Trực tiếp (không nhau thai) |
Không |
Con non tự đi kiếm mồi |
Ếch đồng |
Thụ tinh ngoài |
Đẻ trứng |
Biến thái |
Không |
Con non tự đi kiếm mồi |
Thằn lằn bóng đuôi dài |
Thụ tinh trong |
Đẻ trứng |
Trực tiếp (không nhau thai) |
Không |
Con non tự đi kiếm mồi |
Chim bồ câu |
Thụ tinh trong |
Đẻ trứng |
Trực tiếp (không nhau thai) |
Làm tổ, ấp trứng |
Bằng sữa diều, mớm mồi |
Thỏ |
Thụ tinh trong |
Đẻ con |
Trực tiếp (có nhau thai) |
Đào hang, lót ổ |
Bằng sữa mẹ |
+ Thụ tinh trong, đẻ con, thai sinh, hình thức chăm sóc trứng, nuôi con góp phần nâng cao tỉ lệ thụ tinh, tỉ lệ sống sót và sức sống của cơ thể con non cao trước sự thay đổi của môi trường.
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Hãy kế các hình thức sinh sản ở động vật và sự phân biệt các hình thức sinh sản đó.
Hướng dẫn trả lời:
Ở động vật có 2 hình thức sinh sản chính. Đó là sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.
- Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có tế bào sinh dục đực và tế bào sinh dục cái kết hợp với nhau (mà do sự phân đôi cơ thể hoặc mọc chồi).
- Sinh sản hữu tính (có Ưu thế hơn sinh sản vô tính). Trong sinh sản hữu tính có sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực (tinh trùng) và tế bào sinh dục cái (trứng), trứng thụ tinh phát triển thành phôi. Có 2 hình thức: thụ tinh ngoài và thụ tinh trong.
Câu 2: Giải thích sự tiến hóa hình thức sinh sản hữu tính, cho ví dụ.
Hướng dẫn trả lời :