Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Ngành Giun dẹp- Bài 11. Sán lá gan

BÀI 11: GÀNH GIUN DẸP - SÁN LÁ GAN

Sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh nên một số bộ phận cơ thể bị tiêu giảm 

I. Lý thuyết

1. Nơi sống, cấu tạo và di chuyển

- Nơi sống: sán lá gan là những giun dẹp kí sinh ở gan và mật trâu, bò, làm chúng gầy rạc và chậm lớn.

- Cấu tạo: 

+ Cơ thể hình lá, dẹp, dài 2 – 5cm, đối xứng 2 bên màu đỏ máu

+ Mắt, lông bơi tiêu giảm à thích nghi với đời sống kí sinh không di chuyển

+ Các giác bám phát triển à để bám vào vật chủ 

- Di chuyển: Cơ dọc, cơ vòng, cơ lưng bụng phát triển \(\rightarrow\) có thể chun dãn, phồng dẹp cơ thể để chui rúc, luồn lách trong môi trường kí sinh

2. Dinh dưỡng

- Cấu tạo cơ quan tiêu hóa:

   + Hầu cơ cơ khỏe

   + Ruột phân nhánh, chưa có hậu môn

- Kiểu dinh dưỡng: dị dưỡng : hút chất din dưỡng từ vật chủ 

3. Sinh sản

+ Cơ quan sinh dục:

- Sán lá gan lưỡng tính

- Cơ quan sinh dục phát triển, gồm 2 bộ phận: Cơ quan sinh dục đực, cơ quan sinh dục cái và tuyến noãn hoàng có cấu tạo dạng ống phân nhánh và phát triển chằng chịt

+ Vòng đời

- Sán lá gan đẻ nhiều trứng (khoảng 4000 trứng mỗi ngày) à phán tán nòi giống

Trứng gặp nước nở thành ấu trùng có lông bơi. Ấu trùng chui vào sống kí sinh trong ốc ruộng sinh sản cho nhiều ấu trùng có đuôi. Ấu trùng có đuôi rời khỏi ốc bám vào cây cỏ, bèo và cây thủy sinh, rụng đuôi, kết vỏ cứng thành kén sán. Trâu bò ăn phải cây có kén sán sẽ bị nhiễm bệnh sán lá gan

Các yếu tố tác động đến vòng đời

- Trứng sán lá không gặp nước à không nở được thành ấu trùng

- Ấu trùng nở ra không gặp ốc thích hợp à ấu trùng chết

- Ốc chứa vật kí sinh bị động vật khác ăn thịt mất à ấu trùng không phát triển được nữa

- Kén sán bám vào rau, bèo… chờ gmãi mà không gặp trâu bò ăn phải à kén hỏng và không nở thành sán được

Biện pháp phòng bệnh sán lá gan cho trâu bò:

- Xử lý phân để diệt trứng

- Diệt ốc

- Không cho trâu, bò ăn cỏ dưới nước

- Tẩy sán thường xuyên cho trâu, bò

Kết luận: Đặc điểm vòng đời sán lá gan: thay đổi vật chủ và qua nhiều giai đoạn ấu trùng thích nghi với kí sinh

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK 

Câu 1: Cấu tạo sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Đặc điếm cấu tạo của sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh là:

- Cơ thể hình lá, dẹp, dài 2-5cm, mầu đỏ máu

- Mắt, lông bơi tiêu giảm, không có hậu môn

- Giác bám phát triển, hầu khỏe giúp hút chất dinh dưỡng

- Cơ quan tiêu hóa, sinh dục phát triển

- Cơ dọc, cơ vòng, cơ lưng bụng phát triển giúp sán lá gan chun dãn, phồng dẹp cơ thể để chui rúc, luồn lách trong môi trường kí sinh dễ dàng

Câu 2: Vì sao trâu, bò nước ta mác bệnh sán lá gan nhiều?

Hướng dẫn trả lời:

– Chúng sống và làm việc ở môi trường đất ngập nước, trong đó có nhiều ốc nhỏ là vật chú trung gian thích hợp với ấu trùng sán lá gan.
– Trâu bò ở nước ta thường uống nước và gặm cỏ trực tiếp ngoài thiên nhiên, ở đó có rất nhiều kén sán, sẽ được đưa vào cơ thể bò.

Câu 3: Hãy trình bày vòng đời của sán lá gan?

Hướng dẫn trả lời:

– Sán đẻ nhiều trứng (khoảng 4000 trứng mỗi ngày). Trứng gặp nước nở thành ấu’trung có lông bơi.
- Ấu trùng chui vào sống kí sinh trong loài ốc ruộng, sinh sản cho ra nhiều ấu trùng có đuôi.
- Ấu trùng có đuôi rời khỏi cơ thế ốc, bám vào cây cỏ. bèo và cây thủy sinh, rụng đuôi, kết vò cứng, trở thành kén sán.
- Nếu trâu bò ăn phải cây cỏ có kén sán, sẽ bị nhiễm bệnh sán lá gan.

Bài tập

Có thể bạn quan tâm