BÀI 25: NHỆN VÀ SỰ ĐANG DẠNG CỦA LỚP HÌNH NHỆN

Lớp hình nhện đã biết khoảng 36 nghìn loài là các chân khớp ở cạn đầu tiên. Chúng thích sống nơi hang hốc, rậm rạp và hoạt động chủ yếu về đêm

I. Lý thuyết

1. Nhện

a. Đặc điểm cấu tạo

- Bảng đặc điểm cấu tạo ngoài của nhện

Các phần cơ thể	Tên bộ phận quan sát thấy	Chức năng
Phần đầu – ngực	Đôi kìm có tuyến độc	Bắt mồi và tự vệ
	Đôi chân xúc giác (phủ đầy lông)	Cảm giác về khứu giác và xúc giác
	4 đôi chân bò	Di chuyển và chăng lưới
Phần bụng	Phía trước là đôi khe thở	Hô hấp
	Ở giữa là một lỗ sinh dục	Sinh sản
	Phía sau là các núm tuyến tơ	Sinh ra tơ nhện

* Kết luận: Cơ thể nhện gồm 2 phần

- Phần đầu - ngực

+ Đôi kìm  có tuyến độc

+ Đôi chân xúc giác phủ lông

+ 4 đôi chân bò

- Phần bụng

+ Đôi khe thở ở phía trước

+ Lỗ sinh dục ở giữa

+ Núm tuyến tơ ở phía sau

b. Tập tính

* Chăng lưới

Quá trình chăng lưới diễn ra như sau:

- Chăng dây tơ khung à Chăng dây tơ phóng xạ à Chăng các sợi tơ vòng à Chờ mồi

+ Một số kiểu màng nhện: 

* Bắt mồi

Các hành động bắt mồi của nhện khi con mồi sa lưới

- Nhện ngoạm chặt mồi, chích nọc độc à Tiết dịch tiêu hóa vào cơ thể mồi à Trói chặt mồi rồi tre vào lưới để một thời gian à Nhện hút dịch lỏng ở con mồi

+ Một số kiểu bắt mồi ở nhện

 

2. Sự đa dạng của lớp hình nhện

a. Một số đại diện

\(\rightarrow\)Sự đa dạng hình nhện về số lượng loài, lối sống và cấu tạo cơ thể

b. Ý nghĩa thực tiễn

STT	Các đại diện	Nơi sống	Hình thức sống		Vai trò
			Kí sinh	Ăn thịt	Lợi	Hại
1	Nhện chăng lưới	Vườn, từng, hang		X	X
2	Nhện nhà	Khe tường, vườn		X	X
3	Bọ cạp	Hang, khô ráo, kín đáo		X	X
4	Cái ghẻ	Da người	X			X
5	Ve bò	Cỏ, đa động vật	X			X

- Kết luận: Trừ một số đại diện (cái ghẻ, ve bò…)  gây bệnh cho người và động vật còn đa số nhện đều có lợi vì chúng săn bắt sâu bọ có hại, làm thực phẩm …

- Biện pháp bảo vệ hình nhện có lợi:

+ Nuôi để gia tăng số lượng, tạo điều kiện cho phát triển tốt

+ Khai thác hợp lí, tránh nguy cơ tuyệt chủng

+ Lai tao giống mới

- Biện pháp tiêu diệt Hình nhện có hại:

+ Dùng thiên địch (bọ rùa)

+ Thuốc hóa học diệt trừ

+ Biện pháp thủ công: bắt và tiêu diệt

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Cơ thể Hình nhện có mấy phần? So sánh các phần cơ thế với Giáp xác. Vai trò của mỗi phần cơ thể?
Hướng dẫn trả lời:

* Đầu – ngực: là trung tâm vận động và định hướng.
* Bụng: là trung tâm của nội quan và tuyến tơ.
Nhện giống Giáp xác về sự phân chia cơ thể, nhưng khác về số lượng các phần phụ. Ở nhện phần phụ bụng tiêu giảm, phần phụ đầu ngực chỉ còn 6 đôi, trong đó có 4 đôi chân làm nhiệm vụ di chuyển.

Câu 2: Nhện có mấy đôi phần phụ? Trong đó có mấy đôi chân bò?
Hướng dẫn trả lời:

Nhện có 6 đôi phần phụ, trong đó:
- Đôi kìm có tuyến độc.
- Đôi chân xúc giác.
- 4 đôi chân bò.

 Câu 3: Nêu tập tính thích nghi với lối sống của nhện?
Hướng dẫn trả lời:

Nhện có tập tính chăng tơ bắt mồi, một số loài nhện cũng dùng tơ đế’ đi chuyến và trói mồi. Nhện có nhiều tập tính thích nghi với bẫy, bắt các mồi sống (sâu bọ). Nhện tiết dịch tiêu hóa vào cơ thể con mồi, làm biên đổi phần thịt của con mồi thành chất lỏng rồi hút dịch lỏng đó để sinh sống (còn gọi là tiêu hóa ngoài).

Bài tập

• Câu 1 (SGK trang 85)
• Câu 2 (SGK trang 85)
• Câu 3 (SGK trang 85)