BÀI 21: ĐẶC ĐIỂM CHUNG VÀ VAI TRÒ CỦA NGÀNH THÂN MỀM

I. Lý thuyết

1. Đặc điểm chung

- Ngành thân mềm có số loài rất lớn, sai khác nhau về kích thước, môi trường, tập tính

- Một số đại diện:

- Tuy thích nghi rộng như vậy, nhưng cấu tạo cơ thể thân mềm vẫn có các đặc điểm chung

STT	Đại diện	Nơi sống	Lối sống	Kiểu vỏ đá vôi	Đặc điểm cơ thể			Khoang áo phát triển
					Thân mềm	Không phân đốt	Phân đốt
1	Trai sông	Nước ngọt	Vùi lấp	2 mảnh vỏ	X	X		X
2	Sò	Biển	Vùi lấp	2 mảnh  vỏ	X	X		X
3	Ốc sên	Cạn	Bò chậm chạp	1 vỏ xoắn ốc	X	X		X
4	Ốc vặn	Nước ngọt	Bò chậm chạp	1 vỏ xoắn ốc	X	X		X
5	Mực	Biển	Bơi nhanh	Vỏ tiêu giảm	X	X		X

* Kết luận: Đặc điểm chung của ngành thân mềm là:

- Thân mềm, không phân đốt

- Có vỏ đá vôi, có khoang áo

- Hệ tiêu hóa phân hóa

- Cơ quan di chuyển thường đơn giảm

- Riêng mực và bạch tuộc thích nghi với lối sống săn mồi và di chuyển tích cực nên vỏ tiêu giảm và cơ quan di chuyển phát triển

2. Vai trò

*  Lợi ích

Hầu như tất cả các loài thân mềm đều có lợi

- Làm thức ăn cho người: mực, ngao, sò…

- Làm thức ăn cho động vật khác: ốc, ấu trùng của thân mềm

- Làm đồ trang trí: ngọc trai

- Làm sạch môi trường: trai, vẹm, hàu

- Có giá trị xuất khẩu: bào ngư, sò huyết

- Có giá trị về mặt địa chất: hóa thạch các loài ốc, vỏ sò

* Tác hại

Tuy nhiên cũng có một số thân mềm có hại đáng kể

- Có hại cho cây trồng: ốc bươu vàng

- Làm vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán: ốc đĩa, ốc tai, ốc mút

 

 

 

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Vì sao lại xếp mực bơi nhanh cùng ngành với ốc sên bò chậm chạp?

Hướng dẫn trả lời:

Vì chúng có đặc điểm giống nhau:

– Thân mềm, cơ thế không phân đốt.

– Có vỏ đá vôi bảo vệ cơ thố.

– Có hệ tiêu hóa phân hóa.

– Có khoang áo phát triển.

Câu 2: Ở các chợ ở địa phương em có các loại thân mềm nào được bán làm thực phẩm? Loại nào có giá trị xuất khẩu?

Hướng dẫn trả lời:

Nói chung ở các chợ địa phương trong cả nước thường gặp các loại– trai, hến. Chợ vùng biển còn có thêm mực (mực khô và mực tươi). Đó là những thực phẩm có giá trị xuất khẩu.

 Câu 3: Ý nghĩa thực tiễn của vỏ thân mềm.

  Hướng dẫn trả lời:                                                                                

Vỏ của các loài thân mềm thường được dùng trong thực tiễn như sau:

– Đồ trang sức.

– Vật trang trí.

– Đồ mỹ nghệ.

 

 

Bài tập

• Câu 2 (SGK trang 73)
• Câu 1 (SGK trang 73)
• Câu 3 (SGK trang 73)