Ôn tập phần tiếng việt
Lý thuyết
Mục lục
* * * * *
Câu 2 phần I
Hãy kể một tình huống giao tiếp trong đó có một hoặc một số phương châm hội thoại nào đó không được tuân thủ.
Hướng dẫn giải
Ví dụ trong giờ học địa lí lớp 6, thầy giáo hỏi học sinh:
- Em hãy cho biết nguyên nhân hình thành sóng biển?
Học sinh trả lời:
- Dạ thưa thầy, sóng bắt đầu từ gió – gió bắt đầu từ đâu – em cũng không biết nữa.
==> Trong đoạn hội thoại trên, đã vi phạm phương châm về chất.
Câu 1 phần II
Ôn lại các từ ngữ xung hô thông dụng trong tiếng Việt và cách dùng chúng.
Hướng dẫn giải
Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm. Đó là các đại từ nhân xưng, các danh từ dùng để xưng hô. Tùy vào đối tượng và tình huống giao tiếp mà người nói xưng hô thích hợp. Ví dụ Các từ ngữ xưng hô rất phong phú, đa dạng : mình, bọn mình, ta, chúng ta, anh, em, bác, cháu, mình, cậu, tớ…
Câu 2 phần II
Trong tiếng Việt, xưng hô thường tuân theo phương châm “xưng khiêm, hô tôn”. Em hiểu phương châm đó như thế nào? Cho ví dụ minh hoạ.
Hướng dẫn giải
Xưng khiêm : Người nói tự xưng mình một cách khiêm nhường. Hô tôn : Gọi người đối thoại một cách tôn kính.
Thời xưa, ngôi xưng có thể là: hàn sĩ, học trò, bần tăng, thảo dân... và gọi: đại nhân, đại huynh, tiên sinh, bệ hạ...
Người đối thoại ít tuổi hơn mình nhưng vẫn gọi là anh, chị, xưng em trong quan hệ họ hàng.
Trong tình huống xã giao lịch sự, trang trọng, người nói thường gọi người đối thoại là quý ông, quý bà, quý cô,...
Câu 3 phần II
Thảo luận vấn đề: Vì sao trong tiếng Việt, khi giao tiếp, người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô?
Hướng dẫn giải
- Đối với người Việt Nam, xưng hô thể hiện mối quan hệ, thái độ, tính cách. Hệ thống xưng hỗ trong tiếng Việt lại hết sức phong phú và linh hoạt. Khi giao tiếp, người Việt rất chú ý khi lựa chọn từ ngữ để xưng hô.
- Nếu xưng hô không phù hợp với tình huống và quan hệ giao tiếp sẽ bị người nghe coi là khiếm nhã, thậm chí hỗn xược, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc giao tiếp, thậm chí trong nhiều trường hợp, giao tiếp không tiến triển được nữa.
Câu 1 phần III
Ôn lại sự phân biệt giữa cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp.
Hướng dẫn giải
Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
- Dẫn trực tiếp:
- Là cách nhắc lại nguyên vẹn lời hay ý của của người hoặc nhân vật.
- Dùng dấu hai chấm để ngăn cách phần được dẫn, thường kèm thêm dấu ngoặc kép.
- Dùng dấu hai chấm để ngăn cách phần được dẫn với phần người dẫn.
Ví dụ: Để khuyên mọi người nên lựa chọn lời ăn tiếng nói phù hợp trong giao tiếp, tránh xảy ra những xung đột không đáng có. Cha ông ta có câu tục ngữ khuyên răn:
“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
-
- Có thể thay đổi vị trí giữa phần lời dẫn và phần được dẫn.
Ví dụ: “Tớ không muốn nói chuyện với cậu nữa!” – Tôi bực mình nói với Lan.
- Dẫn gián tiếp:
- Nhắc lại lời hay ý của nhân vật, có điều chỉnh theo kiểu thuật lại, không giữ nguyên vẹn.
- Không dùng dấu hai chấm. Lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Câu 2 phần III
Đọc đoạn trích và thực hiện yêu cầu nêu ở dưới
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thuỷ lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quan Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay ạnh không hiểu rõ thế nên đánh hay giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Hãy chuyển những lời đối thoại trong đoạn trích thành lời dẫn gián tiếp. Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại.
Hướng dẫn giải
Có thể chuyển như sau:
Vua Quang Trung hồi Nguyễn Thiếp về việc quân Thanh sang đánh, nếu nhà vua đem binh ra chống cự thì việc thắng thua sẽ thế nào. Nguyễn Thiếp nghe xong trả lời rằng giữa lúc trong nước trống không, lòng người tan rã, quân Thanh ở nơi xa tới, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh giữ ra sao, vậy nếu nhà vua cất quân đánh thì không quá mười ngày quân Thanh sẽ bị tiêu diệt.
- Khi chuyển những lời trong đoạn trích thành lời dẫn gián tiếp thì một số từ ngữ có thể thay đổi:
- Trong lời đối thoại, tự xưng hô là "Mình" (Ngôi thứ nhất), "Chúa công" (Ngôi thứ hai) thì chuyển thành "Nhà vua", "Vua Quang Trung" (Ngôi thứ ba) trong lời dẫn gián tiếp.
- Từ ngữ chỉ địa điểm "Đây" trong lời đối thoại thì trích lược trong lời dẫn gián tiếp.
- Từ ngữ chỉ thời gian "Bây giờ" thì đổi thành "Bấy giờ" trong lời dẫn gián tiếp.
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
