Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Thực hành về hàm ý (tiếp theo)

Lý thuyết
Mục lục
* * * * *

Câu 1 (trang 99 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:

Bác Phô gái, dịu dàng, đặt cành cau lên bàn, ngồi xổm ở xó cửa, gãi tai, nói với ông lí:

- Lạy thầy, nhà con thì chưa cất con, mấy lại sợ thầy mắng chửi nên không dám đến kêu. Lạy thầy, quyền phép trong tay thầy, thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem đá bóng vội.

- Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị!

(Nguyễn Công Hoan, Tinh thần thể dục)

Câu hỏi:

a, Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn; ông lí đã đáp lại hành động nói như thế nào?

b, Lời đáp của ông lí có hàm ý gì? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ

A - Bộc lộ quyền uy của mình

B - Thể hiện sự từ chối quyết liệt, mạnh mẽ lời van xin của bác Phô gái

C - Biểu lộ thái độ mỉa mai, giễu cợt cách suy nghĩ kiểu đàn bà

D - Tất cả các phương án trên

Hướng dẫn giải

a. Bác Phô gái van xin: "Thầy tha cho nhà con, đừng bắt nó đi xem đá bóng nữa". Lời đáp của ông lí: "Ồ, việc quan chứ không phải thứ chuyện đàn bà của các chị".

Nếu là cách đáp tường minh phù hợp thì phải là lời chấp nhận sự van xin hoặc từ chối, phủ định sự van xin, lời đáp của ông lí tuy thực chất mang sắc thái quan trọng hoá, nhưng trong hoàn cảnh, người đọc lại thấy sự mỉa mai.

b. Chọn đáp án D.

Câu 2 (trang 99 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Đọc và phân tích đoạn trích (SGK).

Hướng dẫn giải

a. Câu hỏi đầu tiên của Từ: "Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, mồng ba tây rồi, mình nhỉ?". Không phải chỉ hỏi về thời gian mà thực chất thông qua đó Từ muốn nhắc khéo chồng nhớ đến ngày đi nhận tiền (hằng tháng cứ vào kì đầu tháng thì chồng Từ đều đi nhận tiền nhuận bút).

b. Câu "nhắc khéo" thứ hai: "Hèn gì mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã đến"... Từ không nói trực tiếp đến việc trả tiền nhà. Từ muốn nhắc Hộ đi nhận tiền về để tri các khoản nợ (chủ ý vi phạm phương châm cách thức).

c. Tác dụng của cách nói trên:

Từ thể hiện ý muốn của mình thông qua câu hỏi bóng gió về ngày tháng, nhắc khéo đến một sự việc khác có liên quan (người thu tiền nhà)... Cách nói nhẹ nhàng xa xôi nhưng vẫn đạt được mực đích. Nó tránh được ấn tượng nặng nề, làm dịu đi không khí căng thẳng trong quan hệ vợ chồng khi lâm vào hoàn cảnh khó khăn.

Câu 3 (trang 100 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Đọc bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh và cho biết lớp nghĩa tường minh và hàm ý của bài thơ. Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào cho tác phẩm văn học?

Hướng dẫn giải

a. Lớp nghĩa tường minh và hàm ý của bài thơ Sóng:

-   Lớp nghĩa tường minh: Cảm nhận và miêu tả hiện tượng sóng biển với những đặc điểm, trạng thái của nó.

-   Lớp nghĩa hàm ý: Trên cơ sở khám phá sự tương đồng giữa hình tượng "sóng" và hình tượng "em", bài thơ diến tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó thấy được tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.

b. Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ rất phong phú và đa dạng, nhưng chủ yếu nhờ các ẩn dụ và ngữ cảnh.

c. Tác phẩm văn học dùng cách thể hiện có hàm ý sẽ tạo nên tính hàm súc đa nghĩa, diễn đạt biểu xúc, tư tưởng của tác giả một cách tế nhị, sâu sắc.

Câu 4 (trang 100 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Qua các bài tập thực hành về hàm ý, anh (chị) thấy cách nói có hàm ý mang lại tác dụng gì đối với hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ

A. Có hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc hơn cách nói trực tiếp, tường minh

B. Thể hiện được sự tế nhị, khéo léo và tính lịch sự trong giao tiếp ngôn ngữ; giữ được thể diện của các nhân vật trong giao tiếp

C. Tạo ra những lời nói hàm súc, nói được nhiều hơn những điều mà từ ngữ thể hiện; hơn nữa, người nói có thể không phải chịu trách nhiệm về hàm ý, vì hàm ý là do người nghe suy ra

D. Tùy từng ngữ cảnh mà hàm ý có mộ hay một số tác dụng đó

Hướng dẫn giải

Chọn đáp án D

Câu 5 (trang 100 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Cách trả lời có hàm ý trong câu hỏi: - Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?

Hướng dẫn giải

Những cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi: "Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?".

+ Ai mà chẳng thích?

+ Hàng chất lượng cao đấy!

+ Xưa cũ như trái đất rồi!

+ Ví đem vào tập đoạn trường

Thì treo giải nhất, chi nhường cho ai?

Có thể bạn quan tâm


Có thể bạn quan tâm