Bài 38 - 39: Sự biến đổi hóa học

Lý thuyết

• Thực hành (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 78)
• Thực hành (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 78)
• Liên hệ thực tết và trả lời (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 79)
• Trò chơi học tập (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 79)
• Thực hành (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 79)

Thực hành (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 78)

a) Đốt một tờ giấy và nhận xét sự biến đổi của tờ giấy dưới tác dụng của ngọn lửa.

b) Chưng đường trên ngọn lửa.

Nhận xét sự biến đổi màu của đường dưới tác dụng của nhiệt. Để nguội, nếm thử xem sau khi chuyển màu. đường còn giữ được vị ngọt không.

Dự kiến kết quả xảy ra nếu ta đun tiếp.

Hướng dẫn giải

a) 

Đốt một tờ giấy ta thấy:

Giấy bị cháy cho ta tro giấy

b)

Đường từ trắng chuyển sang vàng rồi vàng thẫm. Nếu tiếp tục đun nữa nó sẽ cháy thành than.

Khi nếm, chất đó không còn vị ngọt nữa

Trong quá trình đun đường có khói khét bốc lên.

Thực hành (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 78)

a) Đốt một tờ giấy và nhận xét sự biến đổi của tờ giấy dưới tác dụng của ngọn lửa.

b) Chưng đường trên ngọn lửa.

Nhận xét sự biến đổi màu của đường dưới tác dụng của nhiệt. Để nguội, nếm thử xem sau khi chuyển màu. đường còn giữ được vị ngọt không.

Dự kiến kết quả xảy ra nếu ta đun tiếp.

Hướng dẫn giải

a) 

Đốt một tờ giấy ta thấy:

Giấy bị cháy cho ta tro giấy

b)

Đường từ trắng chuyển sang vàng rồi vàng thẫm. Nếu tiếp tục đun nữa nó sẽ cháy thành than.

Khi nếm, chất đó không còn vị ngọt nữa

Trong quá trình đun đường có khói khét bốc lên.

Liên hệ thực tết và trả lời (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 79)

Trong các trường hợp dưới đây, trường hợp nào có sự biến đổi hóa học? Tại sao?

Hướng dẫn giải

Hình	Trường hợp	Biến đổi	Giải thích
2	Cho vôi sống vào nước	Hoá học	Vôi sống khi thả vào nước đã không giữlại được tính chất của nó nữa, nó đã bị biến đổi thành vôi tôi dẽo quánh, kèm theo sự toả nhiệt.
3	Xé giấy thành những mảnh vụn	Vật lý	Giấy bị cắt vụn vẫn giữ nguyên tính chất, không bị biến đổi thành chất khác.
4	Xi măng trộn cát	Vật lý	Xi măng và cát thành hỗn hợp xi măng cát, tính chất của cát và xi măng vẫn giữ nguyên, không đổi
5	Xi măng trộn cát và nước	Hóa học	Xi măng trộn cát và nước thành vữa xi măng, tính chất hoàn toàn khác với tính chất của ba chất tạo thành nó là cát, xi măng và nước
6	Đinh mới để lâu ngày thành đinh gỉ	Hoá học	Dưới tác dụng của hơi nước trong không khí, chiếc đinh bị gỉ tính chất của đinh gỉ khác hẳn tính chất của đinh mới
7	Thủy tinh ở thể lỏng sau khi được thổi thành các chai, lọ, để nguội thành thủy tinh ở thể rắn	Vật lý	Dù ở thể rắn hay thể lỏng, tính chất của thủy tinh vẫn không thay đổi

Trò chơi học tập (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 79)

a) Chuẩn bị: một ít giấm, một que tăm, một mảnh giấy, diêm và nến.

Tiến hành: Nhúng đầu tăm vào giấm rồi viết lên giấy và để khô.

Ta có nhìn thấy chữ không?

b) Nhúng đầu tăm vào giấm rồi viết lên giấy và để khô. Muốn đọc bức thư này, người nhận thư phải làm thế nào?

c) Điều kiện gì làm giấm đã khô trên giấy biến đổi hoá học ?

Hướng dẫn giải

a) 

Dùng que tăm nhúng vào dấm (chanh) viết vào giấy để khô

Nhìn vào tờ giấy ta không thấy chữ

b) 

Để đọc được bức thư viết bằng giấm, người nhận thư phải đưa tờ giấy lại gần ngọn lửa. Khi đó, chữ sẽ dần dần hiện ra.

Lưu ý: Không hơ giấy quá gần ngọn lửa để phòng cháy

c) 

Sự biến đổi về nhiệt làm giấm đã khô trên giấy biến đổi hoá học

Do đó: Sự biến đổi hoá học có thể xảy ra dưới tác dụng của nhiệt

Thực hành (SGK Khoa học 5 tập 2 trang 79)

a.) Dùng một miếng vải được nhuộm phẩm màu xanh phơi ra nắng, lấy một cái đĩa sứ và bốn hòn đá chận lên như hình9a. Phơi như vậy khoảng ba, bốn ngày liền. Sau đó lấy miếng vải vào thì thấy kết quả như hình 9b.

Hãy giải thích hiện tượng đó.

b) Hiện tượng này chứng tỏ có sự biến đổi lí học hay hoá học?

Hướng dẫn giải

a) 

Chỗ miếng vải được đặ đĩa sứ và bốn hòn đá chặn lên vẫn còn màu xanh như lúc mới nhuộm, còn những chỗ khác, màu xanh của phẩm màu đã bay mất.

Sở dĩ có hiện tượng này là do sự tác động của ánh sáng phẩm có sự biến đổi hóa học thành các chất khác.

b) 

Lúc sau, lấy tấm phim ra, ta được ảnh trong phim in ra tờ giấy trắng.

Tấm phim chụp ảnh có khoảng đậm, khoảng nhạt. Dưới tác dụng của ánh sáng, phần hóa học dưới tờ giấy bị biến đổi hóa học. Phần giấy bị khoảng đậm của phim che khuất, biến đổi màu khác với phần bị khoảng nhạt của phim che mất. Do đó, ta được ảnh như phim đã chụp.