Bài 17. Thổ nhưỡng quyển. Các nhân tố hình thành thổ nhưỡng

Lý thuyết

Bài 2 (SGK trang 65)

Căn cứ vào đâu để phân biệt đất với các vật thể tự nhiên khác như: đá, nước, sinh vật?

Hướng dẫn giải

Căn cứ vào độ phì của đất. Độ phi là khả năng cung cấp nước, nhiệt, khí và các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh trưởng và phát triển.

Câu C3 (SGK trang 64)

Các kiểu khí hậu khác nhau trên Trái Đất có tham gia vào sự hình thành các loại đất khác không? Hãy lấy ví dụ chứng minh.

Hướng dẫn giải

Các kiểu khí hậu khác nhau trên Trái Đất có tham gia vào sự hình thành các loại đất khác nhau. Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, đất feralit được hình thành: trong điều kiện khí hậu ôn đới lục địa (nửa khô hạn), đất đen được hình thành,...

Câu C4 (SGK trang 64)

Tác động của sinh vật có gì khác với tác động của đá mẹ và khí hậu trong sự hình thành đất?

Hướng dẫn giải

Trả lời
- Đá mẹ: là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất, do đó quyết định thành phần khoáng vật. thành phần cơ giới và ảnh hưởng đến nhiều tính chất đất.
- Khí hậu: Nhiệt và ẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành đất.
- Sinh vật: đóng vai trò chủ đạo trong sự hình thành đất.

Câu C1 (SGK trang 63)

Từ vị trí lớp phủ thổ nhưỡng (hình 17), hãy cho biết vai trò của lớp phủ thổ nhưỡng đối với hoạt động sản xuất và đời sống con người.

Hướng dẫn giải

Trả lời:

Vai trò của lớp phủ thổ nhưỡng đối với hoạt động sản xuất và đời sống con người:

- Là nơi cư trú và tiến hành mọi hoạt động sản xuất của con người (đặc biệt là sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp).

Bài 1 (SGK trang 65)

Nêu khái niệm và đặc trưng cơ bản của đất.

Hướng dẫn giải

- Thổ nhưỡng (đất): là lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa.
- Đặc trưng cơ bản của đất là độ phì

Bài 3 (SGK trang 65)

Trình bày tóm tắt vai trò của từng nhân tố trong quá trình hình thành đất.

Hướng dẫn giải

- Đá mẹ:là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất, do đó quyết định thành phần khoáng vật, thành phần cơ giới và ảnh hưởng đến nhiều tính chất của đất.
- Khí hậu: nhiệt và ẩm là các yếu tố khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành đất.
- Sinh vật: đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành đất.
- Địa hình:
+ Ở vùng núi cao, do nhiệt độ thấp nên quá trình phá huỷ đá xảy ra chậm, làm cho quá trình hình thành đất yếu. Địa hình dốc làm cho đất dễ bị xói mòn, tầng đất thường mỏng. Nơi bằng phẳng, quá trình bồi tụ ưu thế nên tầng đất thường dày giàu chất dinh dưỡng hơn.
+ ĐỊa hình ảnh hưởng tới khí hậu, từ đó tạo ra các vành đai đất khác nhau theo độ cao.
- Thời gian: Đá gốc biến thành đất cần phải có thời gian. Thời gian kể từ khi một loại đất được hình thành tới nay được gọi là tuổi đất.
- Con người: hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp có thể làm biến đổi tính chất đất, làm tăng hoặc giảm độ phì của đất.

Câu C5 (SGK trang 65)

Tác động của con người trong hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp có thể làm biến đổi tính chất đất không? Hãy cho ví dụ chứng minh.

Hướng dẫn giải

Trả lời:
Tác động của con người trong hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp có thể làm biến đổi tính chất đất. làm tăng hoặc giảm độ phì của đất. Ví dụ: đốt rừng, làm rẫy sẽ đẩy mạnh quá trình xói mòn. bạc màu đất; bón phân hữu cơ làm tăng độ phì của đất.

Câu C2 (SGK trang 64)

Hãy lấy một vài ví dụ về ảnh hưởng của đá mẹ đến đặc điểm của đất mà em biết.

Hướng dẫn giải

-Đất Granit thường có màu xám,chua và nhiều cát .
-Đất phù sa châu thổ được hình thành từ các vật chất rắn do sông ngòi mang đến lắng đọng lại .
-Từ đá vôi hình thành đất đỏ đá vôi .
-Từ đá bazan hình thành đất bazan có tầng mùn dày, nhiều chất dinh dưỡng.
-Từ đá macma hinh thành đất đỏ bazan tơi xốp, giàu chất dinh dưỡng.
-Đất feralit hình thành từ đá vôi, chua, nghèo chất dinh dưỡng.