Bài 14 : Phong trào cách mạng 1930 - 1935

Lý thuyết

Bài tập 1 trang 59, 60 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Hãy khoanh tròn chữ cái trước ý đúng.

1. Ngành kinh tế ở Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc nhất bởi tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933 là

A. nông nghiệp trổng lúa.           C.  công nghiệp chế biến.

B. công nghiệp khai mỏ               D. xuất, nhập khẩu

2. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933 đã làm trầm trọng thêm tình trạng đói khổ của mọi tầng lớp, giai cấp trong xã hội, nhưng khổ cực nhất vẫn là

A. nông dân.                                 C.  trí thức tiểu tư sản.

B. công nhân.                                D. dân nghèo thành thị.

3. Mâu thuẫn cơ bản trong xả hội Việt Nam những năm khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 là

A. giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và giữa giai cấp nông dân với giai cấp phong kiến.

B. giữa nhân dân Việt Nam với thực dân Pháp và tầng lớp tư sản mại bản.

C. giữa giai cấp nông dân với giai cấp phong kiến và giữa giai cấp cồng nhân với giai cấp tư sản.

D. giữa giai cấp công nhân với thực dân Pháp và tay sai.

4. Nguyên nhân cơ bản nhất dẫn đến sự bùng nổ phong trào cách mạng 1930 - 1931 là

A. đời sống nhân dân cực khổ, mâu thuẫn xã hội gay gắt.

B. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và lãnh đạo đấu tranh.

C. thực dân Pháp tăng cường đàn áp, khủng bố sau thất bại của khởi nghĩa Yên Bái.

D. chủ nghĩa Mác được truyền bá rộng rãi.

5. Đỉnh cao của phong trào cách mạng 1930 - 1931 là

A.ngày 22-2- 1930, cờ đỏ búa liềm được treo ở một số đường phố tại Hà Nội.

B. cuộc đấu tranh nhân ngày Quốc tế Lao động 1 - 5 - 1930 diễn ra trên phạm vi cả nước, thể hiện rõ tinh thần quốc tế vô sản.

C.  cuộc đấu tranh của công nhân Vinh Bến Thuỷ hưởng ứng ngày Quốc tế chống chiến tranh 1 -8 - 1930.

D. cuộc đấu tranh của nhân dân Nghệ - Tĩnh trong tháng 9 và tháng 10- 1930 dẫn đến sự ra đời của các Xô viết.

6. Nơi diễn ra những cuộc đấu tranh quyết liệt nhất trong phong trào cách mạng 1930- 1931 là

A. các thành phố, đô thị lớn.                         C.  Nghệ - Tĩnh.

B. các khu công nghiệp và đồn điền.              D. Hà Nội.

7. Hình thức đấu tranh được áp dụng trong phong trào cách mạng 1930 - 1931 là

A. mít tinh, biểu tình, bãi công, bãi khoá.

B. đấu tranh vũ trang.

C.  đấu tranh vũ trang là chính, có kết hợp với đấu tranh chính trị.

D. đấu tranh chính trị là chính, có vũ trang hỗ trợ.

8. Mục đích của các cuộc đấu tranh trong giai đoạn 1930 - 1931 là

A. chống thực dân Pháp xâm lược.         C.  chống đế quốc Pháp và tay sai.

B. chống đế quốc, phong kiến.               D. chống địa chủ, phong kiến

9. Sự kiện của Đảng diễn ra vào tháng 10 - 1930 là

A. Đông Dương Cộng sản liên đoàn gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam.

B. Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hàní Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam

C. Ban lãnh đạo Hải ngoại do Lê Hồng Phong đứng đầu được thành lập

D. Đại hội đại biểu lần thứ nhất Đảng Cộng sản Đông Dương.

10. Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng ta là

A. Trần Phú                             C.  Hà Huy Tập.

B. Lê Hồng Phong.                   D. Lê Duẩn.

Hướng dẫn giải

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
A	A	A	B	D	C	D	B	B	A

Bài tập 2 trang 61 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Hãy nêu những sự kiện tiêu biểu của phong trào cách mạng 1930- 1931?

Hướng dẫn giải

a. Phong trào trên toàn quốc

-  Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế – xã hội, phong trào cách mạng lên cao

- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh của công nông trong cả nước.

- Tháng 4-1930 nhiều cuộc đấu tranh của công nhân và nông dân nổ ra.

Mục tiêu:

Đòi cải thiện đời sông,công nhân đòi tăng lương,giảm giờ làm;nông dân đòi giảm sưu thuế. Do Đảng lãnh đạo, có khẩu hiệu chính trị, có cờ Đảng.

-  Nhân ngày Quốc  tế lao động 1/5, cả nước bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh, đây là bước ngoặt của phong trào cách mạng Lần đầu tiên công nhân VN biểu tình kỷ niệm ngày Quốc tế lao động, đấu tranh đòi quyền lợi cho nhân dân lao động trong nước, thể hiện tình đoàn kết cách mạng với nhân dân lao động thế giới

-   Tháng 6 đến tháng 8/1930 cuộc đấu tranh của công nhân trên cả nước.

b. Ở  Nghệ - Tĩnh

- Tháng 9/1930 phong trào dâng cao ở Nghệ An và Hà Tĩnh:

+  Nông dân biểu tình có vũ trang tự vệ với hàng nghìn người kéo đến huyện lị, tỉnh lị đòi giảm thuế ở các huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Diễn Châu, Anh Sơn (Nghệ An), Kỳ Anh (Hà Tĩnh) …

+  Được công  nhân Vinh - Bến Thủy hưởng ứng.

- Ngày 12/ 9/1930  biểu tình của 8000 nông dân Hưng  Nguyên (Nghệ An):

+ Với khẩu hiệu: “Đả đảo chủ nghĩa đế quốc!”. Đến gần Vinh, con số lên tới 3 vạn người, xếp hàng dài 4 km. Pháp đàn áp dã man: cho máy bay ném bom làm chết 217 người, bị thương 126 người.

+  Chính quyền thực dân, phong kiến bị tê liệt, tan rã ở nhiều huyện, xã.

+Nhiều cấp ủy Đảng ở thôn xã lãnh đạo nhân dân tự quản lý đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội ở địa phương, làm chức năng của chính quyền, gọi là  Xô Viết.

Bài tập 3 trang 61 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Vai trò lãnh đạo của Đảng đã được thể hiện như thế nào qua phong trào cách mạng 1930- 1931 ?

Hướng dẫn giải

- Từ sau cuộc khởi nghĩa Yên Bái của Việt Nam Quốc dân Đảng thất bại, thực dân Pháp ra sức đẩy mạnh khủng bố trắng càng làm cho dân thêm căm thù và quyết tâm đấu tranh giành quyền sống.

- Trong bối cảnh đó, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời ngày 3-2-1930, với Cương lĩnh đúng đắn đã biến sự căm thù của quần chúng thành hành động cách mạng, Đảng đã kịp thời nắm quyền lãnh đạo phong trào đấu tranh của quần chúng công - nông.

- Ngay sau khi thành lập, trên cơ sở Chính cương và Sách lược vắn tắt cũng như điều kiện cụ thể của cách mạng đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam đã chủ trương phát động một số phong trào đấu tranh trong toàn quốc chống đế quốc và phong kiến. Trước mắt là đòi cải thiện đời sống nhân dân.

Đảng đã nêu ra những vấn đề cơ bản đối với giai cấp nông dân “Đảng phải đoàn kết được đại đa số nông dân, phải dựa vững vào nông dân nghèo làm cách mạng thổ địa đánh đổ bọn đại địa chủ và phong kiến”; đồng thời Đảng nhấn mạnh “Nông dân là lực lượng to lớn của cách mạng’’, vì vậy phải tập hợp nông dân vào một tổ chức dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân, đấu tranh giành độc lập tự do và thực hiện cách mạng ruộng đất.

Cao trào cách mạng 1930 - 1931, đỉnh cao là Xô Viết - Nghệ Tĩnh. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo và dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Nông hội, nông dân cả nước đã vùng lên đấu tranh cùng với công nhân giành thắng lợi từng bước.

Bài tập 4 trang 61 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Nêu nhận xét về sự ra đời và những hoạt động của Xô viết Nghệ - Tĩnh.

Hướng dẫn giải

- Chính quyền Xô viết hình thành ở các xã thuộc huyện Thanh Chương, Nam Đàn, một phần huyện Anh Sơn, Nghi Lộc, Hưng Nguyên, Diễn Châu (Nghệ An) còn ở Hà Tĩnh là các xã thuộc huyện Can Lộc, Nghi Xuân, Hương Khê vào tháng 9 năm 1930.

- Các Xô Viết thực hiện vai trò của một chính quyền thay cho bộ máy chính quyền của thực dân, phong kiến đã bị tê liệt, một số tan rã. Xô viết Nghệ Tĩnh được coi là một hình thức mới về các thức tổ chức chính quyền nhà nước của lực lượng nông dân và công nhân. Nó ra đời ở Nghệ An và Hà Tĩnh nên gọi là Xô Viết Nghệ - Tĩnh.

- Chính quyền mới đã ban hành nhiều chính sách mới về chính trị, kinh tế, văn hóa. Về chính trị nhân dân được quyền tự do hội họp, thảo luận và hoạt động trong các tổ chức đoàn thể như Nông hội, Công hội, Đoàn thanh niên cộng sản…Về kinh tế nhân dân được chia ruộng, bãi bỏ các thứ thuế vô lý, bất công, thực hiện giảm tô và xóa nợ cho dân nghèo. Về văn hóa, chính quyền cách mạng đã tổ chức đời sống mới, mở các lớp dạy chữ Quốc ngữ, xóa bỏ các tệ nạn, hủ tục lạc hậu, xây dựng tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau.

=> Phong trào Xô viết Nghệ -Tĩnh là một sự kiện lịch sử trọng đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. Tuy chỉ tồn tại trong vòng 7 tháng và còn sơ khai nhưng đã để lại những dấu ấn tốt đẹp về một Nhà nước công - nông đầu tiên, chưa có trong tiền lệ lịch sử, đáp ứng khát vọng độc lập, tự do cháy bỏng của người dân mất nước, nô lệ.

Bài tập 5 trang 61, 62 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Bằng các dẫn chứng cụ thể, hãy làm rõ sự phát triển của phong trào cách mạng nước ta trong những năm 1930 - 1931.

Hướng dẫn giải

* Thời kì từ tháng 2 đến tháng 5/1930. Phong trào diễn ra mạnh mẽ  trên phạm vi toàn quốc.

 – 2/1930:3000 công nhân đồn điền cao su Phú Riềng (Nam Bộ ) bãi công đòi tăng lương giảm giờ làm.

 – 4/1930: Công nhân nhà máy sợi Nam Định, nhà máy diêm và nhà máy cưa Bến Thủy, nhà máy xi măng Hải Phòng bãi công.

  – Trong nửa đầu năm 30 cùng với phong trào của công nhân thì phong trào của nông dân cũng diễn ra ở nhiều địa phương thuộc các tỉnhThái Bình, Hà Nam, Nghệ An, Hà Tĩnh.Điểm mới của phong trào trong thời kì này là xuất hiện nhiều truyền đơn, cờ đỏ búa liềm của Đảng xuất hiện ở nhiều địa phương.

   – Đặc biệt trong ngày quốc tế lao động1/5/1930 lần đầu tiên công nông và quần chúng khắp từ Bắc chí Nam đã biểu dương lực lượng của mình thông qua các cuộc mít tinh, biểu tình. Sau ngày 1/5 phong trào tiếp tục dâng cao.

*Thời kì từ tháng 5 đến tháng 10/ 1930. Phong trào tiếp tục phát triển trên qui mô cả nước nhưng đỉnh cao là hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

   - Ngày 1/5/1930 (nhân ngày quôc tế lao động).Công nhân nhà máy diêm và nhà  máy cưa Bến Thủy(Nghệ An) cùng hàng vạn nông dân các vùng phụ cận thị xã Vinh biểu tình gương cao cờ đỏ búa liềm đòi tăng lương giảm giờ làm.       

  - Ngày 1/8/1930 (nhân ngày quốc tế chống chiến tranh) Phong trào phát triển lênmột bước mới: Công nhân khu công nghiệp Vinh-Bến thủy tổng bãi công, báo hiệu thời kì đấu tranh quyết liệt đã đến…..

  – Đỉnh cao của phong trào cách mạng là cuộc biểu tình ngày 12/9/ 1930 của 2 vạn nông dân ở Hưng Nguyên (Nghệ An) biểu tình.Thực dân Pháp đàn áp làm 217 người chết;125 người bị thương làm cho nhân dân vô cùng căm phấn.

 Trong suốt thang 9 và tháng 10 nông dân ở các huyện Thanh Chương, Diễn Châu (Nghệ An),Hương Sơn (Hà Tĩnh) đã khởi nghĩa vũ trang, công nhân khu công nghiệp Vinh-Bến thủy tiếp tục bãi công lần thứ hai làm cho phong trào trở nên hết sức quyết liệt.

 Trước khí thế đấu tranh của quần chúng chính quyền địch ở nhiều địa phương bị tan rã. Ở đó các ban chấp hành nông hội đã đứng ra quản lý mọi mặt đời sống chính trị, xã hội theo kiểu các Xô Viết. Lần đầu tiên nhân dân ta thực sự nắm chính quyền ở địa phương.

Bài tập 6 trang 62 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Nêu nội dung và ý nghĩa của Hội nghị lần thứ nhất Ban Chaaso hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam (10 - 1930).

Hướng dẫn giải

- Nội dung :

Tháng 10/1930 Hội nghị lần thứ nhất Ban chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam tại  Hương Cảng (Trung Quốc)

Quyết định:

-   Đổi tên Đảng Cộng sản Việt Nam thành Đảng Cộng sản Đông Dương.

-  Cử ra  Ban Chấp hành Trung ương  chính thức do Trần Phú làm Tổng bí thư

-   Thông qua Luận cương chính trị của Đảng.

* Nội dung Luận cương chính trị tháng 10.1930

-  Chiến lược và Sách lược: Cách mạng Đông Dương lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền, sau đó tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa, bỏ qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa.

-   Nhiệm vụ đánh phong kiến và đánh đế quốc là hai nhiệm vụ có quan hệ khăng khít. 

-  Động lực cách mạng là  công nhân và nông dân.

-  Lãnh đạo cách mạng là  giai cấp công nhân – Đội tiên phong là Đảng Cộng sản.

-  Nêu rõ hình thức, biện pháp đấu tranh, quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới.

-  Hạn chế:

+ Chưa nêu được mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Đông Dương.

+ Không đưa ngọn cờ dân tộc lên hàng đầu, nặng về đấu tranh giai  cấp và cách mạng ruộng đất.

+ Đánh giá không đúng khả năng cách mạng của tầng lớp tiểu tư sản, giai cấp tư sản dân tộc, khả năng lôi kéo bộ phận trung, tiểu địa chủ tham gia Mặt trận dân tộc thống nhất, chống đế quôc và phong kiến.

- Ý nghĩa :  

Cùng với Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Luận cương chính trị tháng 10-1930 của Đảng đã vận dụng những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của cách mạng Đông Dương, vạch ra con đường cách mạng chống đế quốc và chống phong kiến , đáp ứng những đòi hỏi của phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam.

Bài tập 7 trang 62, 63 Sách bài tập (SBT) Lịch sử 12

Hãy hoàn thành bảng so sánh dưới đây về những điểm giống và khác nhau giữa Luận cương chính trị do Trần Phú soạn thảo với Cương lĩnh chính trị đầu tiên do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo. Qua đó, em rút ra nhận xét gì ? 

Nội dung so sánh	Cương lĩnh chính trị đầu tiên  (2/1930)	Luận cương chính trị (10/1930)
Giống nhau
Khác nhau
Nhận xét

Hướng dẫn giải

Nội dung so sánh	Cương lĩnh chính trị đầu tiên  (2/1930)	Luận cương chính trị (10/1930)
Giống nhau	-Về phương hướng chiến lược của cách mạng, cả 2 văn kiện đều xác định được tích chất của cách mạng Việt Nam là: Cách mạng tư sản dân quyền và thổ địa cách mạng, bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa để đi tới xã hội cộng sản, đây là 2 nhiệm vụ cách mạng nối tiếp nhau không có bức tường ngăn cách. Phương hướng chiến lược đã phản ánh xu thế của thời đại và nguyện vọng đông đảo của nhân dân Việt Nam. - Về nhiệm vụ cách mạng, đều là chống đế quốc, phong kiến để lấy lại ruộng đất và giành độc lập dân tộc.  - Về lực lượng cách mạng, chủ yếu là công nhân và nông dân. Đây là hai lực lượng nòng cốt và cơ bản đông đảo trong xã hội góp phần to lớn vào công cuộc giải phóng dân tộc nước ta. -Về phương pháp cách mạng, sử dụng sức mạnh của số đông dân chúng Việt Nam cả về chính trị và vũ trang nhằm đạt mục tiêu cơ bản của cuộc cách mạng là đánh đổ đế quốc và phong kiến, giành chính quyền về tay công nông. -Về vị trí quốc tế, cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít với cách mạng thế giới đã thể hiện sự mở rộng quan hệ bên ngoài, tìm đồng minh cho mình. -Lãnh đạo cách mạng là giai cấp công nhân thông qua Đảng cộng sản.
Khác nhau	- Xác định kẻ thù và nhiệm vụ, mục tiêu của cách mạng là đánh đổ giặc Pháp sau đó mới đánh đổ phong kiến và tay sai phản cách mạng( nhiệm vụ dân tộc và dân chủ). Nhiệm vụ dân tộc được coi là nhiệm vụ trọng đại của cách mạng, nhiệm vụ dân chủ cũng dựa vào vấn đề dân tộc để giải quyết. - Về lực lượng cách mạng giai cấp công nhân và nông dân nhưng bên cạnh đó cũng phải liên minh đoàn kết với tiểu tư sản, lợi dụng hoặc trung lập phú nông, trung nông, tiểu địa chủ và tư bản Việt Nam	- Xác định phải “tranh đấu để đánh đổ các di tích phong kiến, đánh đổ các cách bóc lột theo lối tiền tư bản và để thực hành thổ địa cách mạng cho triệt để” và “đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp, làm cho Đông - Dương hoàn toàn độc lập”. Lực lượng cách mạng là công nhân và nông dân
Nhận xét	Luận cương đã thể hiện là một văn kiện tiếp thu được những quan điểm chủ yếu của Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ tóm tắt, xác định được nhiệm vụ nòng cốt của cách mạng. Tuy nhiên, Luận cương cũng có những mặt hạn chế nhất định: Sử dụng một cách dập khuôn máy móc chủ nghĩa Mác-Lênin vào cách mạng Việt Nam, còn quá nhấn mạnh đấu tranh giai cấp. Còn Cương lĩnh chính trị tuy còn sơ lược vắn tắt nhưng nó đã vạch ra phương hương cơ bản của cách mạng nước ta, phát triển từ cách mạng giải phóng dân tộc tiến lên cách mạng xã hội chủ nghĩa. Cương lĩnh thể hiện sự vận dụng đúng đắn sáng tạo, nhạy bén chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế vô sản, giữa tư tưởng của chủ nghĩa cộng sản và thực tiễn cách mạng Việt Nam, nó phù hợp với xu thế phát triển của thời đại mới, đáp ứng yêu cầu khách quan của lịch sử .