Bài 13 : Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)
Bài 13: CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918)
I. NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN CHIẾN TRANH
- Sự phân chia thuộc địa giữa các đế quốc cũng không đều. Đế quốc già (Anh, Pháp) nhiều thuộc địa. Đế quốc trẻ (Đức, Mĩ) ít thuộc địa.
- Mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa nảy sinh và ngày càng gay gắt.
=> Các cuộc chiến tranh đế quốc bùng nổ
+ Mỹ – Tây Ban Nha 1898: Mỹ chiếm Cu ba và Phi líp pin.
+ Anh và Bô ơ (1899- 1902): Anh thôn tính 2 nước của người Bô ơ sát nhập vào Nam Phi.
+ Nga - Nhật 1904- 1905.
- Mâu thuẫn giữa các nước về vấn đề thuộc địa dẫn đến sự hình thành 2 khối quân sự kình địch nhau là Liên minh (Đức, Áo- Hung) và Hiệp ước (Anh - Pháp –Nga).
- Hai khối này ráo riết chạy đua vũ trang, tích cực chuẩn bị chiến tranh, để chia lại thuộc địa, làm bá chủ thế giới.
(màu đỏ là phe Liên minh, màu xanh là phe Hiệp ước)
* Nguyên nhân trực tiếp của chiến tranh
- 28 - 6 - 1914 thái tử Áo - Hung bị phần tử khủng bố ở Xéc- bi ám sát => nhân cớ đó, Đức, Áo - Hung gây chiến.
II NHỮNG DIỄN BIẾN CHÍNH CỦA CHIẾN SỰ.
- Ngày 28 - 7 - 1914 Áo - Hung tuyên chiến với Xéc-bi.
- 1 - 8 Đức tuyên tuyên chiến Nga
- 3 - 8 tuyên chiến với Pháp.
- 4 - 8 tuyên chiến với Đức, chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng thành chiến tranh thế giới.
- Lúc đầu Đức tập trung lực lượng ở phía Tây nhằm đánh bại Pháp, Pari bị uy hiếp.
- Nhưng ở phía Đông quân Nga tấn công quân Đức cứu nguy cho Pháp, từ năm 1916 cả 2 phe ở thế cầm cự.
*Sở dĩ gọi là chiến tranh thế giới vì:
- Chiến tranh lan ra cả thế giới, lôi cuốn 38 nước vào vòng chiến, kéo thuộc địa tham chiến,Pháp mộ 300. 000 lính thuộc địa chủ yếu ở Việt Nam.
- 7 - 11 - 1917 Cách mạng tháng Mười Nga Nga thắng lợi, Nga rút khỏi chiến tranh.
- 7 - 1918 Anh – Pháp phản công.
- 9 - 1918 Anh – Pháp - Mỹ tổng tấn công, đồng minh của Đức đầu hàng.
- 9 - 11 1918 cách mạng Đức bùng nổ, lật đổ nền quân chủ.
- 11- 11 1918 Đức hàng không điều kiện, Đức, Áo - Hung thất bại hoàn toàn.
*Tính chất : chiến tranh đế quốc, phi nghĩa, phản động, giành giật thuộc địa.
III. KẾT CỤC CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT.
- Gây thảm họa cho nhân loại: 10 triệu người chết,20 triệu ngưới bị thương.
- Thành phố làng mạc bị phá hủy chiến phí 85 tỷ đô la.
- Các nước thắng trận thu lợi lớn, bản đồ thế giới được chia lại.
- Cao trào Cách mạng vô sản phát triển, nhân dân thuộc địa thức tỉnh đó là Cách mạng tháng Mười Nga.
* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI
1. Em hãy cho biết tình hình các nước đế quốc cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX ?
Trả lời :
- Một số nước đi vào con đường tư bản chủ nghĩa muộn, nhưng phát huy được những lợi thế riêng và lợi dụng được những thành tựu khoa học - kĩ thuật của các nước đi trước nên đã có tốc độ tăng trưởng nhảy vọt như Đức, Mĩ, Áo-Hung, vượt qua các nước tư bản "già" như Anh, Pháp
- Các nước đế quốc "trẻ" có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng nhưng lại ít thuộc địa, ngược lại, những đế quốc "già" thì chiếm số lớn thuộc địa. Đầu thế kỉ XX, thế giới đã phân chia xong, không còn "chỗ trống" nữa. Do đó, giữa các nước đế quốc đã nổ ra cuộc đấu tranh gay gắt để chia lại thị trường thuộc địa.
2. Những biểu hiện nào cho thấy quy luật phát triển không đồng đều của các nước đế quốc ?
Trả lời :
Các nước Đức, Mĩ đi vào con đường tư bản chủ nghĩa muộn nhưng có tốc độ phát triển kinh tế nhanh nhưng lại ít thuộc địa, ngược lại những nước tư bản như Anh, Pháp tốc độ phát triển kinh tế chậm, nhưng chiếm phần lớn thuộc địa. Đây là quy luật phát triển không đồng đều giữa các nước đế quốc.
3. Giữa các nước đế quốc đã diễn ra những cuộc chiến tranh đầu tiên nào ?
Trả lời
Những cuộc chiến tranh đế quốc đầu tiên để tranh giành thuộc địa đã diễn ra là :
- Chiến tranh Mĩ - Tây Ban Nha (1898) : Mĩ chiếm Cu Ba và Phi-lip-pin của Tây Ban Nha
- Chiến tranh Anh - Bô-ơ ( 1899-1902) : Anh thôn tính hai nước của người Bô - ơ, sáp nhập vào Nam Phi
- Chiến tranh Nga - Nhật ( 1904-1905)
4. Nguyên nhân dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất ( 1914-1918) ?
Trả lời :
- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa trở nên gay gắt, dẫn đến sự hình thành hai khối quân sự kình địch nhau.
+ Khối Liên minh gồm : Đức, Áo - Hung, Italia ra đời năm 1882
+ Khối Hiệp ước gồm ba nước : Anh, Pháp, Nga hình thành năm 1907
- Hai khối này đều ráo riết chạy đua vũ trang và tích cực chuẩn bị chiến tranh, mong muốn thanh toán địch thủ của mình để chia lại thuộc địa, làm bá chủ thế giới
5. Duyên cớ nào trực tiếp dẫn đến chiến tranh ?
Trả lời :
Từ năm 1912, tình hình ở bán đảo Ban-căng trở nên căng thẳng. Ngày 28-6-1914, Thái tử Áo - Hung bị một phần tử khủng bố ở Xéc-bi ám sát. Bọn quân phiệt Đức, Áo - Hung chớp lấy cơ hội này gây chiến tranh.
6. Vì sao gọi cuộc chiến tranh (1914-1918) là cuộc chiến tranh thế giới ?
Trả lời :
Cuộc chiến tranh (1914-1918) là cuộc chiến tranh thế giới vì :
- Quy mô của cuộc chiến tranh này không chỉ dừng lại ở một nước, một khu vực mà lan ra toàn thế giới
- Cuộc chiến tranh đã lôi kéo hơn 30 nước vào cuộc chiến, gây hậu quả khác nhau đến tất cả các nước trên thế giới, kể các nước trung lập, các bên tham chiến
7. Những trận chiến trong những ngày đầu tiên của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất ?
Trả lời :
- Ngày 28-7-1914 : Áo - Hung tuyên chiến với Xec - bi
- Ngày 1-8, Đức tuyên chiến với Nga
- Ngày 3-8, Đưc tuyên chiến với Pháp
- Ngày 4-8, Anh tuyên chiến với Đức. Chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng trở thành chiến tranh thế giới
8. Trình bày diễn biến chính của giai đoạn thứ nhất ( 1914-1916) ?
Trả lời :
- Quân đội Đức tập trung lực lượng ở mặt trận phía Tây nhằm đánh bại quân Pháp một cách chớp nhoáng
- Pa-ri bị uy hiếp. Quân Pháp đang có nguy cơ bị tiêu diệt
- Ở mặt trận phía Đông, quân Nga lại tấn công quân Đức, cứu nguy cho Pháp
- Từ năm 1916, chiến tranh chuyển sang giai đoạn cầm cự ở cả hai phe
9. Giai đoạn thứ hai của cuộc Chiến tranh thế giới diễn ra như thế nào ?
Trả lời :
- Từ mùa xuân năm 1917, chiến sự chủ yếu diễn ra ở mặt trận Tây Âu, phe Hiệp ước phản công, phe Liên Minh thất bại và đầu hàng.
- Ngày 7-11-1917, Cách mạng Tháng Mười thắng lợi ở Nga, Nhà nước Xô viết rút khỏi chiến tranh.
- Tháng 7-1918, quân Anh, Pháp bắt đầu phản công
- Đếntháng 9-1918, quân Anh, Pháp, Mĩ tổng tấn công ở khắp các mặt trận. Các đồng minh của Đức lấn lướt đầu hàng.
- Ngày 9-11-1918, cách mạng bùng nổ ở Đức, lật đổ nền quân chủ và thành lập chế độ cộng hòa
- Ngày 11-11-1918, chính phủ mới ở Đức đầu hàng vô điều kiện. Chiến tranh thế giới kết thúc.
10. Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây nên những hậu quả như thế nào ?
Trả lời :
- Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây ra nhiều tai họa cho nhân loại :
+ 10 triệu người chết, hơn 20 triệu người bị thương
+ Nhiều thành phố, làng mạc, đường sá, cầu cống, nhà máy bị phá hủy
+ Số tiền các nước nước tham chiến chi phí cho chiến tranh lên tới khoảng 85 tỉ đô la.
- Tuy nhiên, một kết quả quan trọng trong quá trình chiến tranh là phong trào cách mạng thế giới vẫn không ngừng phát triển, nổi bạt nhất là sự thành công của Cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập Nhà nước Xô viết, đánh dấu một bước chuyển biến lớn trong cực diện chính trị thế giới.
11. Nêu kết cục của Chiến tranh thế giới thứ nhất đối với các nước đế quốc ?
Trả lời
- Chiến tranh kết thúc đem lại lợi ích cho các nước đế quốc thắng trận
- Bản đồ thế giới được chia lại : Đức mất hết thuộc địa. Anh, Pháp, Mĩ mở rộng thêm thuộc địa của mình.
12. Từ diễn biến và kết cục của Chiến tranh thế giới thứ nhất, em hãy cho biết tính chất của nó ?
Trả lời :
- Đây là cuộc chiến tranh đế quốc chủ nghĩa, mang tính chất phi nghĩa, phản động, đem lại lợi ích cho giai cấp tư sản cầm quyền
- Đây là cuộc chiến tranh ăn cướp, tốn phí và hậu quả nặng nề của nó đè nặng lên đời sống nhân dân lao động và nhân dân thuộc địa.
13. Lập niên biểu những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất theo mẫu ?
Trả lời
| Thời gian | Sự kiện chính |
| 28-7 đến 4-8-1914 | Áo - Hung tuyên chiến với Xec-bi, Đức tuyên chiến với Nga. Pháp tuyên chiến với Đức |
| Cuối 1914 | Ưu thế thuộc về phe Liên Minh |
| Cuối 1915 | Nga tấn công Đức ở phía Đông, kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của Đức thất bại |
| Năm 1916 | Cả hai phe chuyển sang thế phòng ngự |
| Năm 1917 | Ưu thế thuộc về phe Hiệp ước, chiến sự chủ yếu ở mặt trận phía tây |
| 7-11-1917 | Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi. Nước Nga xô viết rút khỏi chiến tranh |
| 7-1918 | Phe Hiệp ước phản công, các đồng minh Đức đầu hàng |
| 9-11-1918 | Cách mạng bùng nổ ở Đức, chế độ quân chủ bị lật đổ, chế độ cộng hòa được thành lập |
| 11-11-1918 | Chính phủ Đức đầu hàng vô điều kiện, chiến tranh kết thúc |
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
