Bài 10 : Trung Quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
Bài 10: TRUNG QUỐC CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX
I. TRUNG QUỐC BỊ CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC CHIA SẺ
. Nguyên nhân
-
Trung Q
u
ốc l
à nư
ớc lớn, gi
àu tài nguyên, có
n
ền văn hóa rực rỡ.
-
Cu
ối thế kỉ XIX, chế độ phong kiến mục nát
suy y
ếu
. Nguyên nhân
-
Trung Q
u
ốc l
à nư
ớc lớn, gi
àu tài nguyên, có
n
ền văn hóa rực rỡ.
-
Cu
ối thế kỉ XIX, chế độ phong kiến mục nát
suy y
ếu
1. Nguyên nhân
- Trung Quốc là nước lớn, giàu tài nguyên, có nền văn hóa rực rỡ.
- Cuối thế kỉ XIX, chế độ phong kiến mục nát suy yếu.
2. Quá trình các nước đế quốc tranh nhau xâm chiếm Trung Quốc
- Đức chiếm Sơn Đông
- Anh chiếm châu thổ sông Dương Tử
- Pháp thôn tính Vân
- Nga, Nhật chiếm Đông Bắc
=> Trung Quốc trở thành nước nửa thuộc địa.
II. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN TRUNG QUỐC CUỐI THẾ KỶ XIX- ĐẦU TK XX
| Thời gian | Phong trào đấu tranh | Mục đích | Địa điểm | Lãnh tụ | Kết quả |
| 1840-1842 | Kháng chiến chống Anh xâm lược | Chống thực dân Anh | Quảng Tây | Lâm Tắc Từ (phong kiến) | Thất bại |
| 1851-1864 | Phong trào nông dân Thái Bình Thiên Quốc | Chống các đế quốc xâu xé Trung Quốc | Miền Nam |
Hồng Tú Toàn (Nông dân) |
Thất bại |
| 1989 | Cải cách Duy Tân | Cải cách cai trị | Cả nước |
Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu (Nho sĩ) |
Thất bại |
| Cuối TK XIX đầu TK XX | Phong trào Nghĩa Hòa đoàn | Chống đế quốc, chống phong kiến | Bắc Kinh | Phong trào của nông dân | Thất bại |
| 1911 |
Cách mạng Tân Hợi (Khởi nghĩa ở Vũ Xương) |
Chống phong kiến | Cả nước |
Tôn Trung Sơn (tư sản) |
Thất bại |
III. CÁCH MẠNG TÂN HỢI 1911
*Chủ trương:
- Tôn Trung Sơn lãnh đạo cách mạng Tân Hợi lật đổ nền quân chủ Mãn Thanh và thiết lập Trung Hoa dân quốc.
- 8- 1905 ông thành lậpTrung Quốc Đồng Minh Hội.
- Học thuyết Tam Dân: ”Dân tộc độc lập, Dân quyền tự do, Dân sinh hạnh phúc”.
- Nhằm đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân Quốc, thực hiện quyền bình đẳng về ruộng đất.
* Diễn biến Cách mạng Tân Hợi 1911- 1912:
- Dưới sự lãnh đạo của Đồng minh Hội,ngày 10- 10- 1911 khởi nghĩa vũ trang bùng nổ và thắng lợi ở Vũ Xương.
- Lan rộng sang các tỉnh miền Nam, tiến lên miền Bắc.
- Ngày 29- 12- 1911 chính phủ lâm thời thành lập ở Nam Kinh, tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân Quốc, cách mạng kết thúc 2- 1912
*Kết quả
- Là cuộc cách mạng tư sản lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế.
- Thành lập chế độ Cộng Hòa, tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển ở Trung Quốc.
- Ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc ở Châu Á
+ Hạn chế:
- Cách mạng tư sản không triệt để
- Không nêu vấn đề đánh đuổi đế quốc
- Không tích cực chống phong kiến
- Không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân
+ Thất bại do: thực lực và thế lực của giai cấp tư sản còn quá yếu, trong khi thế lực bảo thủ phong kiến còn rất mạnh.
1. Vì sao các nước đế quốc tranh nhau xâm chiếm Trung Quốc ?
2. Sự kiện nào mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc ?
3. Quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc diễn ra như thế nào ?
Trả lời :
- Sau khi thực dân Anh tiến hành cuộc Chiến tranh thuốc phiện, mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc, các nước đế quốc Âu, Mĩ và Nhật tranh nhau xâu xé Trung Quốc.
- Sau cuộc chiến tranh Trung - Nhật (1894-1895) với sự thất bại của nhà Mãn Thanh, các nước đế quốc tăng cường xâm chiếm Trung Quốc.
- Đức xâm chiếm tỉnh Sơn Đông
- Anh chiếm vùng châu thổ sông Dương Tử
- Pháp thôn tính vùng Vân Nam
- Nga, Nhật chiếm đóng vùng Đông Bắc
4. Hình 42, SGK trang 59- Các nước đế quốc xâu xé "cái bánh ngọt" Trung Quốc - phản ánh điều gì ?
Trả lời :
- Đất nước Trung Quốc rộng lớn, giàu tài nguyên và đông dân đã trở thành "cái bánh ngọt" mà tất cả các nước đế quốc đều thèm muốn. Tuy nhiên, do đất nước Trung Quốc quá rộng lớn nên một nước đế quốc không thể nào nuốt trôi được, vì thế các nước đế quốc phải chia nhau xâu xé.
- Sự phân chia lãnh thổ được thể hiện rất rõ trong bức tranh cái bánh ngọt mang tên 'China" được chia thành nhiều miếng. Hình ảnh 6 vị nguyên thủ quốc gia ngồi xung quanh cái bàn với 6 chiếc dĩa nhọn hoắt trong tay. Kể từ trái sang phải là Hoàng đế Đức, Tổng thống Pháp, Nga hoàng, Nhật hoàng, Tổng thống Mĩ và thủ tướng Anh đương thời.
5. Lập niên biểu các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ năm 1840 đến 1911 ?
Trả lời :
| Thời gian | Phong trào đấu tranh | Mục đích | Địa điểm | Lãnh tụ | Kết quả |
| 1840-1842 | Kháng chiến chống Anh xâm lược | Chống thực dân Anh | Quảng Tây | Lâm Tắc Từ (phong kiến) | Thất bại |
| 1851-1864 | Phong trào nông dân Thái Bình Thiên Quốc | Chống các đế quốc xâu xé Trung Quốc | Miền Nam |
Hồng Tú Toàn (Nông dân) |
Thất bại |
| 1989 | Cải cách Duy Tân | Cải cách cai trị | Cả nước |
Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu (Nho sĩ) |
Thất bại |
| Cuối TK XIX đầu TK XX | Phong trào Nghĩa Hòa đoàn | Chống đế quốc, chống phong kiến | Bắc Kinh | Phong trào của nông dân | Thất bại |
| 1911 |
Cách mạng Tân Hợi (Khởi nghĩa ở Vũ Xương) |
Chống phong kiến | Cả nước |
Tôn Trung Sơn (tư sản) |
Thất bại |
6. Tổ chức Trung Quốc Đồng Minh hội ra đời trong hoàn cảnh nào ?
Trả lời :
- Đầu thế kỉ XX, phong trào đấu tranh chống đế quốc của nhân dân Trung Quốc diễn ra bền bỉ, liên tục.
- Giai cấp tư sản Trung Quốc bắt đầu tập hợp lực lượng và thành lập các hội, các đảng nắm lấy vai trò lãnh đạo cách mạng. Trí thức tư sản và tiểu tư sản cách mạng tỏ ra tích cực trong việc xây dựng phong trào.
- Đại diện ưu tú nhất cho phong trào cách mạng tư sản Trung Quốc đầu thế kỉ XX là Tôn Trung Sơn. Tháng 8-1905, ông thành lập Trung Quốc Đồng minh hội.
7. Cương lĩnh chính trị của Trung Quốc Đồng Minh hội dựa trên học thuyết nào ?
Trả lời :
Cương ĩnh chính trị của Trung Quốc Đồng Minh hội dựa trên học thuyết Tam dân của Tôn Trung Sơn là : Dân tộc độc lập, Dân quyền tự do, Dân sinh hạnh phục
8. Giới thiệu vài nét về Tôn Trung Sơn ?
Trả lời :
Tôn Trung Sơn sinh ra trong một gia đình nông dân ở tỉnh Quảng Đông. Năm 13 tuổi, ông đến học ở Hô-nô-lu-lu (Ha-oai) vì có người anh buôn bán ở đó. Sau đó, ông tiếp tục học ở Hồng Kông rồi học y khoa ở Quảng Châu. Ông đã đi nhiều nước trên thế giới, có điều kiện tiếp xúc với tư tưởng dân chủ Âu - Mĩ một cách có hệ thống. Đứng trước nguy cơ của dân tộc ngày càng trầm trọng, ông nhìn thấy rõ sự thối nát của chính quyền Mãn Thanh, sớm này nở tư tưởng lật đổ triều Thanh, xây dựng một xã hội mới. Ông đã trở thành lãnh tụ kiệt xuất của phong trào cách mạng dân chủ tư sản ở Trung Quốc.
9. Mục tiêu đấu tranh của tổ chức Trung Quốc Đồng minh hội là gì ?
Trả lời :
Mục tiêu đấu tranh của tổ chức Trung Quốc Đồng minh hội là "đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, thực hiện quyền bình đẳng về ruộng đất"
10. Tóm tắt diễn biến chính của cuộc Cách mạng Tân Hợi (1911) ?
Trả lời :
- Ngày 10-10-1911, Cách mạng Tân Hợi bùng nổ và giành thắng lợi ở Vũ Xương, sau đó lan sang tất cả các tỉnh miền Nam và miền Trung của Trung Quốc
- Ngày 29-12-1911, chính phủ lâm thời tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc và bầu Tôn Trung Sơn làm Tổng thống.
- Tôn Trung Sơn đã mắc sai lầm là thương lượng với Viên Thế Khải (quan đại thần của nhà Thanh), đồng ý nhường cho ông ta lên làm Tổng thống (2-1912). Cách mạng coi như chấm dứt.
11. Nêu kết quả của cuộc Cách mạng Tân Hợi ?
Trả lời :
Cách mạng Tân Hợi đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại lâu đời ở Trung Quốc và thiết lập một nhà nước công hòa - Trung Hoa Dân quốc
12. Nêu ý nghĩa của Cách mạng Tân Hợi ?
Trả lời
Cách mạng Tân Hợi là một cuộc cách mạng tư sản, có ý nghĩa lịch sử rất lớn :
- Lần đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, chế độ quân chủ chuyên chế bị lật đổ, chế độ công hòa ra đời.
- Cách mạng đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Trung Quốc và có ảnh hưởng đáng kể đối với phong trào giải phóng dân tộc ở một số nước châu Á.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
